Methadone là gì? Cai nghiện methadone như thế nào?

Methadone là loại thuốc thuộc nhóm opioid có tác dụng dài, có nghĩa là khi được đưa vào cơ thể, nó sẽ tác động lâu dài hơn các loại thuốc phiện như heroin. Đây là ưu điểm giúp methadone trở thành lựa chọn hiệu quả để điều trị cai nghiện heroin.

1. Tác dụng của methadone khi điều trị cai nghiện heroin:

- Giảm cảm giác thèm thuốc phiện: Methadone làm giảm ham muốn sử dụng heroin bằng cách kích thích các thụ thể opioid trong não giống như heroin, nhưng với mức độ yếu hơn và ổn định hơn.

- Giảm các triệu chứng cai nghiện: Như vã mồ hôi, run rẩy, buồn nôn, đau bụng, khó ngủ... Methadone sẽ giúp người nghiện tránh được các triệu chứng cai nghiện khó chịu này.

- Ổn định tâm lý: Methadone giúp kiểm soát được các rối loạn tâm lý liên quan đến việc phải cai nghiện heroin như trầm cảm, lo âu, kích động.

2. Cách dùng methadone khi điều trị cai nghiện heroin:

Liều lượng methadone
- Bác sĩ sẽ tính toán liều lượng methadone riêng cho từng người dựa trên mức độ nghiện heroin, lịch sử sử dụng ma túy và các yếu tố sức khỏe khác. 
- Liều lượng ban đầu thường khá thấp, sau đó sẽ được tăng dần cho đến khi đạt mức liều duy trì phù hợp để kiểm soát được cảm giác thèm thuốc và triệu chứng cai nghiện.

Cách dùng
- Methadone thường được dùng dưới dạng dung dịch uống hàng ngày.
- Ban đầu, bệnh nhân phải đến cơ sở y tế để uống methadone dưới sự giám sát trực tiếp của nhân viên y tế.
- Khi đã ổn định sau một thời gian tuân thủ điều trị, bệnh nhân có thể được cho phép mang thuốc về uống tại nhà nhưng vẫn phải đến khám định kỳ.

Thời gian điều trị
- Quá trình điều trị cai nghiện bằng methadone thường kéo dài ít nhất 1 năm. 
- Đối với một số trường hợp, thời gian điều trị có thể lâu hơn 1 năm, thậm chí phải duy trì suốt đời nếu nguy cơ tái nghiện cao.
- Sau thời gian duy trì liều ổn định, liều methadone sẽ được giảm dần dần để giúp người bệnh cai hoàn toàn khỏi thuốc.

3. Những lưu ý khi dùng methadone:

Chống chỉ định
- Không nên dùng methadone nếu có bệnh lý tim mạch nặng, rối loạn nhịp tim, suy hô hấp, u não, co giật, bệnh gan/thận, vấn đề tuyến giáp...
- Bác sĩ cần được thông báo đầy đủ bệnh sử, tiền sử dùng thuốc để tính toán liều lượng phù hợp và an toàn.

Theo dõi điều trị
- Cần theo dõi tác dụng phụ của methadone như buồn nôn, chóng mặt, ngứa, đổ mồ hôi, táo bón, vấn đề tình dục...
- Báo ngay bác sĩ nếu có các triệu chứng khó thở, lú lẫn, phát ban, nhịp tim bất thường... để được điều chỉnh liều.

Nguy cơ quá liều
- Không được tự ý tăng liều, uống thuốc không đúng giờ giấc quy định vì có thể dẫn đến quá liều.
- Dấu hiệu quá liều cần báo gấp bác sĩ: thở chậm, nhịp tim chậm, buồn ngủ, lờ đờ, ngất xỉu...
- Quá liều nghiêm trọng có thể gây tử vong.

Tuân thủ điều trị
- Không được tự ý dùng methadone khi chưa được kê đơn, không chia sẻ thuốc cho người khác.
- Không được uống rượu khi đang điều trị methadone, không lái xe nếu còn bị buồn ngủ.
- Phải tuân thủ đúng hướng dẫn của bác sĩ cũng như chương trình hỗ trợ điều trị toàn diện để tránh tái nghiện.

4. Kê đơn thuốc methadone

Theo dự thảo, bác sỹ chỉ được kê đơn thuốc methadone sau khi trực tiếp khám, đánh giá người bệnh.

Kê đơn thuốc methadone phải tuân thủ các hướng dẫn chuyên môn quy định tại Quyết định số 3140/QĐ-BYT ngày 30/8/2010 của Bộ trưởng Bộ Y tế về việc ban hành Hướng dẫn điều trị nghiện các chất dạng thuốc phiện bằng thuốc methadone

5. Methadone có gây nghiện không?

- Methadone là một loại thuốc được điều chế từ nhóm opioid, giống như các chất ma túy phiện như heroin. Tuy nhiên, mục đích sử dụng của methadone là để giúp người nghiện ma túy dần dần giảm được sự lệ thuộc vào các chất gây nghiện truyền thống.
- Khi sử dụng methadone đúng cách và dưới sự giám sát của bác sĩ, nó không gây ra cảm giác kích thích, phê ấn như ma túy mà chỉ giúp kiểm soát được cơn "ghiền" và các triệu chứng cai nghiện khó chịu.

Tuy nhiên, methadone vẫn có khả năng gây phụ thuộc nhất định
- Vì methadone cũng thuộc nhóm opioid tổng hợp, nếu sử dụng lâu dài, cơ thể sẽ hình thành một sự quen thuộc và phụ thuộc nhất định vào chất này.
- Khi ngừng sử dụng methadone đột ngột, cơ thể sẽ gặp phải hội chứng cai nghiện với các triệu chứng như mất ngủ, đau bụng, tiêu chảy, run rẩy, vã mồ hôi,...

6. Cai methadone mất bao lâu?

- Các triệu chứng cai nghiện methadone thường bắt đầu khó chịu nhất sau khoảng 24-72 giờ kể từ lần dùng liều cuối cùng.
- Đỉnh điểm của các triệu chứng thường xảy ra vào ngày thứ 5-8 với các vấn đề như đau cơ bắp, buồn nôn, nôn, co thắt,..
- Sau khoảng 2 tuần, hầu hết các triệu chứng sẽ dần giảm bớt và biến mất hoàn toàn sau nửa tháng kể từ lần dùng liều cuối.

Cách cai nghiện methadone an toàn và hiệu quả
- Để tránh các triệu chứng cai quá nặng, người bệnh nên giảm liều methadone dần dần theo sự hướng dẫn của bác sĩ chứ không nên ngừng đột ngột.
- Quá trình này cần được thực hiện dưới sự giám sát chặt chẽ và có thể điều trị hỗ trợ bằng một số loại thuốc giảm các triệu chứng cai.
- Bên cạnh đó, hỗ trợ tâm lý, điều trị nội trú cũng rất quan trọng để đảm bảo quá trình cai nghiện thành công và tránh tái nghiện.  

7. Tại sao cai nghiện bằng methadone lại hết… tác dụng?

Methadone cũng là ma túy (nếu dùng bất hợp pháp) là thuốc điều trị thay thế cai nghiện ma túy có thể sử dụng bằng đường uống, được hấp thu vào máu cho tác dụng khá nhanh, nhằm cho tác dụng gây nghiện ít hơn, thời gian tác dụng khá dài và gây lờn thuốc thuộc loại chậm.

Khi ngưng dùng methadone, sự thiếu thuốc không quá đột ngột, cơ thể thích ứng với sự giảm dần tác dụng và không xảy ra "hội chứng cai thuốc" quá trầm trọng. Và cách ngưng dùng methadone gây "hội chứng cai thuốc" nhẹ nhàng mà người nghiện dễ chấp nhận cai nghiện và hi vọng không bị tái nghiện.

Tóm lại, thuốc cai nghiện ma túy methadone là ma túy loại nhẹ, nhờ tính chất "nhẹ" này mà nó được dùng để thay thế và giảm nhẹ rối loạn gây ra do ngưng loại ma túy mạnh như heroin. 

Methadone vô hiệu với nghiện ma túy kích thích

Hiện nay tệ nạn nghiện ma túy không chỉ liên quan đến nghiện heroin hay opioid nói chung mà chủ yếu liên quan đến nghiện ma túy kích thích. 

Ma túy kích thích là những chất ngoài đặc tính gây khoái cảm và nghiện còn có một số tính chất dược lý hoàn toàn đối kháng với opioid (như thuốc phiện, heroin...) chủ yếu kích thích hệ thần kinh trung ương gây tác dụng người nghiện gọi là "phê".

Có 2 ma túy kích thích đang bị lạm dụng hiện nay là thuốc lắc và ma túy đá. Số người nghiện ma túy đá ngày càng tăng. Thuốc lắc là hợp chất hóa học có tên 3-4- methylendioxy methamphetamin (viết tắt MDMA). MDMA được đặt tên là ecstasy và ở ta gọi là thuốc lắc (uống xong có thể nhảy múa, lắc điên cuồng). 

Còn ma túy đá thực chất cũng là hóa chất tổng hợp có tên khoa học là methamphetamin (trước đây còn xuất hiện với tên dược phẩm là Methedrine nên còn được gọi tắt là Met). Dân chơi gọi ma túy đá vì tiếng lóng dân chơi Anh Mỹ gọi là ice (nước đá) do có dạng tinh thể trong suốt. Thuốc lắc là dạng thuốc viên nén, ma túy đá được đốt lên để hút.

Thực chất methadone là thuốc cai nghiện thay thế nhẹ nhàng, dùng giải độc cho người nghiện heroin. Vì thế, không thể nào dùng methadone thay thế để cai nghiện ma túy kích thích là thuốc lắc hay ma túy đá (là các hóa chất không có cấu trúc opioid).

Dùng methadone cai nghiện thuốc lắc, ma túy đá sẽ bị tác hại sau: methadone hoàn toàn không cai nghiện được ma túy kích thích là thuốc lắc, ma túy đá... mà còn làm cho người nghiện có thể bị nghiện thêm opioid là methadone. 

Liên hệ trung tâm hỗ trợ cai nghiện Heantos 4

• Dược sĩ Thủy: 086.906.5421 (zalo)

• Dược sĩ Hải: 086.919.1080 (zalo)

• Email: hotro@heantos4.vn

• Website: Heantos4.vn

• Sản xuất: Công ty Dược phẩm Hà Thành

• Địa chỉ: 158 Tựu Liệt, Tam Hiệp, Thanh Trì, Hà Nội